Czym jest tokenizacja i jakie ma zastosowanie?

Technologia blockchain (z ang. łańcuch bloków) większości osób kojarzy się tylko i wyłącznie z kryptowalutami. Skojarzenie to nie jest do końca błędne, bowiem blockchain, w swym pierwotnym założeniu został stworzony na potrzeby kryptowaluty Bitcoin. Jednakże od 2009 roku (czyli roku, w którym wprowadzono Bitcoina) zmieniło się bardzo wiele, a spektrum zastosowań technologii łańcucha bloków stale się poszerza. Obecnie, jednym z najczęściej wykorzystywanych oraz budzących najwięcej emocji zastosowań tej technologii jest tokenizacja.

Tokenizacja jest formą cyfryzacji, opartą na wspomnianej już wcześniej technologii blockchain. Polega ona na nadawaniu jakiejś określonej wartości (istniejącej w sposób materialny lub niematerialny) tokenowi, czyli cyfrowemu “żetonowi” przechowującemu dane. Takie rozwiązanie pozwala na obracanie i handlowanie aktywami w internecie.

Przykładowym zastosowaniem takich tokenów mogą być chociażby aktywa giełdowe. Większości z nas akcje giełdowe lub obligacje skarbowe kojarzą się z papierowym potwierdzeniem posiadania takiego aktywu, natomiast tokenizacja pozwala na zastąpienie papierowego potwierdzenia jego cyfrowym odpowiednikiem. Przeniesienie tradycyjnych rozwiązań do sfery cyfrowej ułatwia i usprawnia wiele procesów, a jednocześnie jest o wiele bardziej wydajne.

Token a kryptowaluta

Pojęcia “token” i “kryptowaluta” bardzo często są ze sobą mylone i używane jako swoje synonimy. Trudno się temu dziwić, ponieważ oba pojęcia są ściśle powiązane z technologią blockchain, która mimo iż istnieje już od dość dawna, nadal może sprawiać nie lada trudności dla osób niezaznajomionych z tematem.

Podstawową różnicą pomiędzy kryptowalutą, a tokenem jest fakt, iż kryptowaluta jest środkiem płatniczym, czego nie można raczej powiedzieć o tokenie.

Tokeny można by porównać do swego rodzaju “żetonów”. Są one tworzone za pomocą smart kontraktów w konkretnych sieciach blockchain i mogą pełnić różne funkcje. W każdej sieci blockchain może istnieć nieograniczona ilość tokenów.

Smart kontrakty natomiast są niejako inteligentnymi umowami, programami komputerowymi znajdującymi się w konkretnej sieci blockchain, które automatycznie (w oparciu o zasadę IFTTT, czyli “jeżeli zdarzy się to - wykonaj to”) egzekwują warunki zawarte w umowie.

Zarówno tokeny, jak i kryptowaluty można przesyłać w ramach sieci blockchain, jednak opłaty za operacje dokonywane na tokenach (np. opłata za przesłanie tokena) pokrywa się za pomocą kryptowaluty - konkretnej kryptowaluty znajdującej się w danej sieci blockchain.

Rodzaje tokenów, czyli jak się tokenizować?

Z uwagi na szerokie spektrum zastosowań tokenów, dzielą się one na wiele rodzajów, pełniących różne funkcje. Jednym z głównych podziałów jest ten na tokeny zamienne i niezamienne:

Tokeny zamienne (ang. fungible tokens)

Ich podstawową właściwością, odróżniającą je od tokenów niezamiennych jest fakt, iż nie da się ich odróżnić od innych w tej samej sieci blockchain. Dodatkowo, wszystkie reprezentują tę samą wartość, dlatego mogą pełnić funkcję kryptowaluty.Wśród tokenów zamiennych wyróżnia się jeszcze:

Tokeny płatnicze(ang. currency type tokens)

Jak sama nazwa wskazuje, służą one do dokonywania płatności.

Tokeny wartościowe (ang. security tokens)

Tokeny te można by nazwać pewnego rodzaju “wirtualnymi papierami wartościowymi”. Ich funkcją jest przede wszystkim zapewnianie bezpieczeństwa inwestorom. Wyemitowane tokeny bezpieczeństwa są chronione prawnie i reprezentują akcje, obligacje lub inne, konkretne aktywa mające pokrycie w rzeczywistości. Za pomocą tokenów bezpieczeństwa tokenizuje się np. nieruchomości.

Tokeny użytkowe (ang. utility tokens)

Służą one do praktycznego wykorzystania w ramach danej platformy. Tokeny użytkowe mają określone funkcje, takie jak funkcja produktowa, czy płatnicza. Termin tokenów użytkowych jest nierozerwalnie związany z ICO (ang. Initial Coin Offering), czyli w prostej linii ze zbiórkami crowdfundingowymi. Kupując dany token użytkowy, inwestor przekazuje pieniądze na rozwój projektu, a następnie może wykorzystać zakupione tokeny, otrzymując za nie różnego rodzaju produkty, czy usługi.

Tokeny niezamienne (ang. non-fungible tokens, inaczej NFT)

Jest to rodzaj tokenów, który w ostatnim czasie coraz szybciej zyskuje na popularności. Tokeny niezamienne są dokładnym przeciwieństwem tokenów zamiennych, ponieważ każdy z nich jest unikatowy. Znajdują one zastosowanie jako certyfikaty autentyczności np. dzieł sztuki oraz podczas śledzenia transportu danych produktów w łańcuchu dostaw m.in. w branży dóbr luksusowych, co zapobiega ich podrabianiu.

Co można stokenizować?

Przykłady zastosowania tokenizacji można by właściwie mnożyć w nieskończoność. W znacznej większości przypadków jest ona wykorzystywana w biznesie, ponieważ pozwala na jego cyfryzację. I to właśnie na przykładzie różnych projektów biznesowych można opisać najwięcej praktycznych przykładów zastosowania tokenizacji.

Cyfryzacja biznesu polega na tworzeniu tokenów ściśle powiązanych z konkretnym projektem. Proces tokenizacji, w którego trakcie przenosimy jakąś wartość na token, może posłużyć jako niezastąpione narzędzie do automatyzacji procesów w przedsiębiorstwie, a także być metodą jego finansowania. A więc, co można stokenizować?

Nieruchomości

Tokenizacja nieruchomości zyskuje na świecie coraz większą popularność, ponieważ cechuje się m. in. szybkością transakcji, brakiem pośredników i bezpieczeństwem. Proces tokenizacji nieruchomości polega na emisji tokenów w sieci blockchain, a następnie przypisaniu ich do konkretnej nieruchomości. W ten sposób, inwestor może stać się współwłaścicielem lub właścicielem danej nieruchomości, posiadając jej udziały reprezentowane przez tokeny.

Kamienie szlachetne i kruszce

Poprzez użycie technologii blockchain i specjalnie przygotowanej platformy, możliwa jest także identyfikacja autentyczności kamieni szlachetnych lub określonych form kruszców poprzez nadawanie im indywidualnych numerów. Zarejestrowany surowiec, opatrzony cyfrowym numerem można później zidentyfikować, sprawdzając jego pochodzenie, właściwości oraz związane z nim transakcje.

Gry komputerowe i wirtualne obiekty

A właściwie wirtualne przedmioty, wykorzystywane w trakcie rozgrywki. Na taki właśnie pomysł wpadła szwajcarska firma EverDreamsoft we współpracy z All 4 Games. Gra pt. “Spells of Genesis” zadebiutowała w 2017 roku i wzbudziła duże zainteresowanie zarówno w branży gier, jak i w branży związanej z blockchainem, ponieważ dostępne w grze przedmioty można przechowywać poza grą i handlować nimi za pomocą technologii łańcucha bloków w sieci Bitcoin. Jak mówią sami twórcy: “Wierzymy, iż gracze powinni posiadać pełne prawa własności do przedmiotów, które posiadają w grze. Kiedy nabędziesz już określoną własność, powinieneś posiadać wolność jej posiadania i transferu. W odróżnieniu od innych gier, dajemy możliwość przechowywania swojej własności poza bazą danych gry i bycia zupełnie niezależnym”.

Dzieła sztuki

Tokeny NFT (czyli tokeny niezamienne) mają niepowtarzalny potencjał na zrewolucjonizowanie rynku dzieł sztuki, zarówno tych materialnych jak i cyfrowych. Każdy token NFT jest unikatowy i przedstawia niewymienialną wartość, dzięki czemu mogą one reprezentować udział w prawach do dzieła sztuki, co pozwala na łatwe i bardzo szybkie inwestowanie w sztukę. Jednym z pierwszych przykładów wykorzystania tego rozwiązania jest obraz Andy’ego Warchola pt. “14 Small Electric Chairs”. W 2018 roku, za pośrednictwem platformy Maecenas wystawiono wówczas na aukcję 49% udziałów-tokenów w obrazie. Licytacja odbyła się z wykorzystaniem kryptowalut i smart kontraktów, a wzięło w niej udział ponad 800 osób!

Najciekawsze projekty wykorzystujące tokeny NFT

OpenSea - platforma sprzedażowa, swoim działaniem przypominająca eBay, bądź polskie Allegro, która pozwala na tworzenie, kupowanie oraz sprzedawanie tokenów NFT. OpenSea powstało w 2017 roku i aktualnie jest wiodącym rynkiem dzieł sztuki oraz innych przedmiotów kolekcjonerskich NFT. Możemy tam zakupić wszelkie dobra, które da się przenieść na token, w tym: grafikę komputerową, muzykę, wirtualne przedmioty do gier komputerowych itp. Token na stronie możemy zakupić na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest kupno za pomocą przycisku “Kup Teraz”, za cenę podaną w ogłoszeniu przez sprzedającego. Sposób ten jest zdecydowanie szybszy i łatwiejszy od drugiego, natomiast to właśnie ten drugi zazwyczaj okazuje się być tańszym. Druga opcja pozwala bowiem na złożenie sprzedającemu oferty, którą ten może przejrzeć i zdecydować, czy chce ją przyjąć, czy też nie. Rzecz jasna, nasza propozycja ceny może być niższa od tej podanej przez sprzedającego.

NBA Top Shot - w październiku 2020 roku amerykańsko-kanadyjska liga koszykówki NBA we współpracy z firmą Dapper Laps oficjalnie uruchomiła licencjonowaną aplikację blockchain do handlu przedmiotami kolekcjonerskimi. Łańcuch bloków aplikacji oparty jest na platformie o nazwie Flow. Tokeny NFT wymienialne w aplikacji zawierają urywki wideo z najbardziej ekscytujących momentów gry, statystyki poszczególnych graczy, a także informacje o historii danego tokena. Limitowane pakiety tokenów są wydawane co tydzień, a ich cena jest zależna od ich unikalności oraz zainteresowania, jakim cieszą się wśród użytkowników aplikacji.

Czy tokeny są bezpieczne?

Nie ma wątpliwości co do tego, że zalet stosowania tokenów jest bardzo wiele, nie brakuje jednak osób, które zastanawiają się, czy przechowywanie danych w rejestrze rozproszonym jest w ogóle bezpieczne? W rzeczywistości bezpieczeństwo uznaje się za jeden z najważniejszych atutów tokenizacji. Stabilność, nieodwracalność transakcji oraz wyeliminowanie pośredników to tylko niektóre z cech, które wpływają na bezpieczeństwo korzystania z technologii łańcucha bloków. Właśnie z tego powodu blockchain coraz szybciej zyskuje na popularności i jest stosowany w bardzo wielu sektorach gospodarki. Dodatkowo, bezpieczeństwo tokenizacji zapewniają również smart kontrakty umożliwiające stronom całkowicie bezpośrednie transakcje. Dla przykładu, przy sprzedaży nieruchomości w formie tokena nie trzeba angażować notariusza, czy pośrednika nieruchomości. Wszystko odbywa się szybko i bezpośrednio. Warto jednak pamiętać, że aby token właściwie pełni swoją rolę gwaranta transakcji, każda ze stron umowy musi zadbać o odpowiednie przechowywanie klucza prywatnego i chronić go przed zagubieniem.

Tokenizacja to forma cyfryzacji biznesu oparta na technologii blockchain. Jej potencjał jest ogromny i z pewnością nie odkryty jeszcze w całości. Tokeny dzielą się przede wszystkim na te zamienne i niezamienne. Najczęściej wykorzystywanym zastosowaniem tokenów jest cyfryzacja różnego rodzaju aktywów takich jak: dobra materialne, zasoby cyfrowe, projekty, akcje firm, udziały, czy pożyczki.